TRÍCH LỊCH SỬ DIỄN CÁT XƯA VÀ NAY (Từ tr 25-31)
Làng Lạc Sử có các xóm: Xóm Bac, xóm Nam, Trại, sau này là xóm Yên Lạc, nhật giáp như thôn một nước Lạc Sở, một nửa Quảng Hà, gồm có 13 dòng họ, họ Tạ Đan tôn, họ Nguyễn, 3 họ: Võ, Trấn, Trương ở Hoà Lạc. Họ Phan, họ Lương, họ Cao, họ Lê (ở nửa xóm trạt) họ Hoàng Bá, Hoàng Vàn, họ Trấn, họ Đặng, thuộc Quảng Hà, sau 8/1945 thuộc làng Lạc Sở.
Đình Nam nhà thờ họ Tạ Đại tên gồm 7 toà nhà the thấn tổ Tạ
Công Luyện (tự Đòn. Tỉnh). Ông xuất thân đồng dõi quý tộc sinh vào thập kỷ 30
thế kỷ 15, lớn lên trong thời Lê cực thịnh. Được giáo dục theo gia giáo phong
kiên khoảng 25 tuổi ông làm quan võ, khoảng 40 tuổi trở thành võ tướng có tài
thao lược đánh đông dẹp bác. Năm Tân Mão 1471 làm phó sử, có công lớn giúp vua
Lê Thánh Tông đẹp xong quân xâm lược Chiêm Thành được nhà vua phong "Tướng
quân khâm mệnh phó sử Luyện khè hầu", ngôn niệm cụ xử Tạ Hữu Đề (đời thứ
12) viết:
“Chốn Bắc khuyết khảm cờ quản mệnh Rộn quán quân hiệu lệnh
uy nghi Quyền cao phó sứ chỉ huy Triệu từ “Chiêm tặc” tức thì vên mình
Đất nước trở lại thái bình ông được giữ chức phó sự đồn điền,
phụ trách việc khai khẩn dật hoang, chiều dân lập ấp, lấy lương thực cung cấp
quân lương, tước hầu được Vua han lộc, cấp đất cấp người, khai cơ lập ấp mở dân
dòng họ